Sơ Cứu Khi Bị Rắn Hổ Mang Cắn (Rắn Độc): Điều Nên Và Không Nên Làm

Cách phân biệt vết gặm là của rắn rết hay rắn lành thường phụ thuộc vết răng cắn. Rắn độc thường sẽ có hai răng độc béo (gọi là móc độc), ở chỗ răng cửa hàm trên, vết cắn của chúng bao gồm 1-2 vết. Trong lúc đó, rắn lành sẽ còn lại vết của cả hai hàm răng với gần như chấm nhỏ dại hình vòng cung, không có vết răng nanh.

Khi bị rắn rết cắn, tín đồ bệnh thường đau sưng nhẹ cùng trầy xước tại chỗ trong tầm 15-30 phút. Vết cắn sưng nề cùng bầm tím, nhiều lúc lan rộng lớn lên mọi cánh tay hoặc chân, tạo hoại tử da. Một vài dấu hiệu khác ví như buồn nôn, nghẹt thở và cảm hứng cơ thể yếu dần đi; hoặc khó khăn nói, liệt toàn thân, suy hô hấp cùng ngưng thở.

Bác sĩ Tình khuyến cáo, khi bị rắn rết cắn, mái ấm gia đình cần nhanh chóng gọi cấp cứu, đưa nạn nhân đến dịch viện gần nhất để được truyền tiết thanh chống nọc rắn. Gia đình nên trấn an người bệnh, giảm bớt cử động, rất tốt là không cử động chi bị cắn bằng nẹp, để triển khai chậm sự lây truyền của nọc độc.

Tuyệt đối không chích rạch vết thương, ko băng ép chặt đoạn đưa ra bị rắn cắn. Làm sạch vết thương bằng xà phòng với nước muối sinh lý. Cần sử dụng một miếng gạc khô cùng sạch nhằm băng bí mật vùng bị cắn. Trường hợp được, cố gắng chụp lại hình ảnh hoặc nhớ dạng hình của rắn, cung cấp cho bác bỏ sĩ để nhanh lẹ định danh được một số loại rắn.

Vào mùa mưa, tín đồ dân buộc phải đi ủng, giày cao cổ, mặc quần dài khi đi tối hoặc vào vùng bụi rậm. Chưa đến gần vị trí rắn hay cư trú như những đống gạch men vụn, đống đổ nát, rác, khu vực nuôi những động vật... Lúc phải trải qua bụi rậm, rừng cây, người dân cần thực hiện que, gậy đánh hễ để xua đuổi rắn.

1.ĐẠICƯƠNG:

‒ Rắnhổmangcắnlàloạirắnđộccắnthườnggặpnhấtở
Việt
Nam.

‒ Nọc của rắn hổ mang cất thành phần chính là các độc tố có bản chất là những enzyme, polypeptide tạo tổn yêu quý tổ chức, gây sưng nề với hoại tử, độc vớithầnkinh(độctốthầnkinhhậusynape,loạialpha)gâyliệtcơ.

‒ Rắnhổmangcắncóthểgâytửvongsớmởmộtsốtrườnghợpdoliệtcơ khiến suy hô hấp. Mặc dù nhiên, thương tổn thường chạm chán nhất là hoại tử với sưng nề. Hoạitửthườngxuấthiệnrấtnhanhsaukhibịcắnvàdẫntớicácbiếnchứng,đặc biệt là di chứng mất một trong những phần cơ thể cùng tànphế.

‒ Chẩn đoán và khám chữa rắn hổ có cắn cần nhanh chóng, đặc biệt dùng sớm và lành mạnh và tích cực huyết thanh chống nọc rắn khi có bộc lộ nhiễm độc rõ mớicóthểphòngtránhhoặchạnchếhoạitử.

‒ Ở Việt Nam cho tới lúc này có 3 loài rắn hổ với được ghi nhận: rắn hổ đất, rắn hổ mang miền bắc và rắn hổ mèo. Rắn hổ mèo cắm có biểu hiện nhiễm độc và điều trị huyết thanh chống nọc rắn có nhiều đặc điểm khác nên sẽ được đề cập nghỉ ngơi bàiriêng.

2.1. Những loài rắn hổmang:

- Rắn hổ đất, rắn hổ mang trong mình một mắt kính(Naja kaouthia):. Đặc điểm nhận dạng sơ bộ: ở khía cạnh sau của vùng sở hữu phình bao gồm hình một đôi mắt kính (monocle) dạng vòng tròn. Phân bố đa phần ở miền Nam, ở miền bắc cónhiềunơingườidânnuôiloàirắnnày.

- Rắn hổ sở hữu miền Bắc, rắn hổ mang, rắn với bành, bé phì (Việt); ngù hố (Thái); tô ngù (Thổ); hu háu (Dao)(Naja atra): thừa nhận dạng sơ bộ: mặt sau của vùng với phình tất cả hình hoa văn chính giữa với 2 vệt white (2 gọng kính) nối từ kiểu thiết kế sang hai bên và nối liền với phần máutrắngởphíatrướccổ.Phânbốởmiền
Bắc.

- Rắn hổ với là giống rắn độc có con số cá thể nhiều, sinh sống cả ngơi nghỉ tự nhiên, đan xen trong khu cư dân và được nuôi nhốt đề xuất con bạn dễ có nguy cơ tiềm ẩn bịcắn.

- nguyên nhân thường chạm mặt nhất là chủ động bắt rắn. Các nguyên nhân dẫn tới xúc tiếp giữarắnvàngườidẫntớitainạnrắncắnlàdorắnhayẩnnấpởcácvịtríkínđáo như khe kẽ, hang, hốc, lô gạch,...ở khu dân cư hay cánh đồng, hoặc hay phải đi tìmthức ăn( cóc, nhái, những nơi có gia cầm,...)

3.1. Lâmsàng:

- dấu răng độc rất có thể rõ ràng, dạng một dấu hoặc hai vết hoặc một dãy sắp tới xếp phức hợp nhiều các vếtrăng.

- Thườngcótổnthươngtrựctiếpởvịtrícắn,vùngvếtcắnđau,đỏda,

sưng nề, hoại tử, bọng nước có thể xuất hiện với tiến triển nặng trĩu dần.

- Vết gặm rất đau, sau vài giờ đến một ngày, vùng da bao phủ vết cắn thâmlại,thườngcómàutímđenvàhiệntượngmôchết(hoạitử)xuấthiện.Hoại tửcóthểlanrộngtrongvàingàyvàhìnhthànhđườngviềnquanhvếtcắn.

- hoàn toàn có thể có sưng cùng đau hạch trên hệ bạch ngày tiết vùng bị cắn, ví dụ hạch nách, bẹn khoeo,khuỷu.

- tốc độ tiến triển của sưng nề, hoại tử với bọng nước hay là vệt hiệu hướng dẫn mức độ nhiễm nọcđộc.

- Sưng nề cùng tổn yêu mến tổ chức hoàn toàn có thể nặng và gây hội triệu chứng khoang, chènépngọnchivànguycơgâytổnthươngthiếumáu.Biểuhiệnvùngchisưng nềcăng,ngọnchilạnh,nhịpmạchyếuhoặckhôngthấy.

- Thầnkinh:cóthểcóliệtcơ,rắnhổđấtdườngnhưthườnggâyliệtcơhơn rắn hổ mang miền Bắc. Liệt thường mở ra sau cắm từ 3 giờ trở lên và có thể tới đôi mươi giờ. Biểu thị thường theo trang bị tự sụp mi, đau họng, nói khó, há miệng to hạn chế, ứ ứ đọng đờm rãi, liệt cơ hô hấp và liệt các chi. Liệt cơ thường mang đến suy hô hấp và tử vong còn nếu như không được cung cấp cứu kịp thời. Liệt đáp ứng nhu cầu tốt với máu thanh phòng nọc rắn cùng khi không có huyết thanh kháng nọc rắn thì liệt hồi phục trong khoảng vàingày.

- Hôhấp:cóthểcósuyhôhấpdoliệtcơ,cothắtphếquảnhayphùnề thanh quản do dị ứng cùng với nọc rắn, một số trường đúng theo sưng nề hà lan tới vùng cổ nguy cơ chèn ép mặt đường hô hấp trên (nhiễm độc nặng trĩu hoặc vết cắm vùng ngực, đầu mặt cổ).

- Tim mạch: có thể có tụt tiết áp do sốc bội nghịch vệ với nọc rắn, vì chưng sốc nhiễmkhuẩn.

- Tiêuhóa:cóthểbuồnnônvànôn,đaubụngvàỉachảy.

- Tiếtniệu:tiểutiệnít,nướctiểusẫmmàuhoặcđỏdotiêucơvân,suythậncấp.

- Điệntim.

- máu học: cách làm máu, máu tụ cơbản.

- Sinh hóa máu: urê, creatinin, điện giải, AST, ALT, CPK, CRP, procalcitonin.

- Khí máu đụng mạch: làm khi tất cả nhiễm độcnặng.

- Xétnghiệmnướctiểu:tìmprotein,hồngcầu,myoglobin.

- Xét nghiệm nọc rắn (tùy theo điều kiện,nếu có):

+ Phương pháp: sắc ký kết miễn dịch, miễn dịch quang học, miễn dịch gắn enzym,...

+ Mẫu dịch phẩm: có thể xét nghiệm máu, dịch vệt cắn, dịch phỏngnước, nướctiểu.

+ công dụng xét nghiệm thường xuyên là định tính, với mẫu mã máu hoàn toàn có thể xétnghiệm

định lượng nồng độ nọc rắn.

- vô cùng âm: search ổ áp xe vùng dấu cắn, rất âm dopper review chèn xay do

hội hội chứng khoang.

- Cácxétnghiệm,thămdòkhác:tùytheotìnhtrạngbệnhnhân.

Chẩn đoán xác định dựa vào:

- người bệnh bị rắncắn.

- Triệuchứng:cósưngnề,hoạitửvàkhôngcórốiloạnđôngmáu.

- Đặc điểm nhỏ rắn: nếu bạn bệnh có ảnh của rắn, nuôi bắtrắnhoặcnhớrõđặcđiểmcủarắnthìrấtcóích,đặcbiệtkhibệnhcảnhnhiễm độc không điển hình. Mẫu mã rắn đưa tới giúp xác định đúng mực loài rắn hổ mang đãcắn.

- Xét nghiệm nọc rắn: góp chẩn đoán nhanh, đặc biệt các trường đúng theo nhiễmđộckhôngđiểnhìnhvàkhôngnhìnthấyrõrắn.

- Rắn lành cắn: tại nơi không sưng tấy, phù nề, xét nghiệm thấy rất nhiều vết

răng theo như hình vòng cung, có cảm hứng ngứa tại chỗ rắn cắn.

- Rắn hổ chúa cắn: lốt cắn tất cả sưng nề nhưng lại thường sưng nài nhiều, không tồn tại hoại tử (có thể tất cả bầm máu dễ dàng nhầm cùng với hoại tử), rắn hổ chúa thường to cùng dài (nặng vài ba ki lô gam tới hàng trăm ki lo gam, dài trên thường xuyên 1mét mang đến vàimét),phầncổbạnhkhôngrộngnhưngkéodài(rắnhổmangcóphầncổbạnh rộng lớn vàngắn).

- Rếtcắn:thườngđaubuốtnhưngchỉsưngnhẹ,khôngcóhoạitử.

- Chuộtcắn:vếtrăngcóthểlớn,sưngnềnhẹ,khôngcóhoạitử.

4.1. Qui định điềutrị:

- Điều trị rắn hổ mang cắn bao gồm điều trị hỗ trợ, khám chữa triệu hội chứng và sử dụng huyết thanh chống nọc rắn đặchiệu.

- fan bệnh bị rắn hổ sở hữu cắn cần phải điều trị tại những cơ sở y tế gồm khảnăngcấpcứuvàhồisức,đặcbiệtđặtnộikhíquảnvàthởmáy.

- Nếu gồm triệu hội chứng nhiễm độc cần được xét cần sử dụng huyết thanh kháng nọc rắn càng sớm càng tốt, theo dõi cạnh bên và lập cập dùng đầy đủ liều nhằm cóthểhạnchếtốiđatổnthươnghoạitửvàdichứng.

Xem thêm: Top 10 Món Quà Sinh Nhật Tặng Quà Sinh Nhật Cho Bạn Gái Thân Đẹp, Ý Nghĩa

- những biện pháp khuyếncáo:

+ Ngaysaukhibịcắn,nhanhchóngbópnặnmáuvàcọrửatrongchậu

nước trong vài phút hoặc kết hợp dội nước hay bên dưới vòi nước chảy.

+ Băng nghiền bất động: xin xem bài bác rắn cạp niacắn.

+ Vận chuyển: đề xuất nhanh chóng mang đến cơ sở y tế sớm nhất bằng phương tiện đi lại vận chuyển, vùng bị cắm cần hạn chế vận động và để thấp hơn địa chỉ củatim.

- các biện pháp không khuyến cáo: mất thời gian đi tìm thầy lang, lá thuốc, dùng hòn đá chữa trị rắn cắn, trích rạch, gây điện giật, chữa bằng mẹo,...đặc biệt là mất thời gian mong chờ xem tác dụng của các biện pháp sơ cứu giúp trước khi suy xét tới bệnh viện và đến cơ sở y tế khi đã muộn, hoại tử đạt mức độ tối đa, biến triệu chứng nặng hoặc tửvong.

4.3.Tại đại lý ytế:

a.Ổn định chức năngsống:

- Suy hôhấp:

+ tùy theo mức độ, thở oxy, hút đờm rãi, để nôi khí quản và thở máy. Cóliệtcơthườngsẽbịsuyhôhấpnêncầnthậntrọngkhichuyểnviện nếuchưađượcđặtnộikhíquản.

+ Cósưngnềnhiềuvùngcổnêncânnhắcđặtnộikhíquảnsớm.

- Tụt máu áp: phụ thuộc vào nguyên nhân, thực hiện theo phác vật dụng xử trí sốc bội phản vệ hoặc sốc nhiễmkhuẩn.

*Chỉđịnh:

- HTKNR cần phải chỉ định càng sớm càng tốt. Tốt nhất chỉ định trong vòng 24 giờ đồng hồ đầu sau khị bị cắn, có thể trong vòng vài ngày đầu nếu những triệu chứng nhiễm độc nọc rắn vẫn đã tiến triển nặng trĩu lên. Để phòng kiêng hoặc hạn chếtốiđatổnthươnghoạitửthì
HTKNRcầnđượcdùngtrongvòngvàigiờđầu.

- Nếu tất cả xét nghiệm nọc rắn trong máu, hướng dẫn và chỉ định HTKNR lúc còn nọc rắn

trong ngày tiết dương tính.

- Thậntrọng:Cầncânnhắcgiữalợiíchvànguycơởnhững ngườibệnhsau:

+ Cótiềnsửdịứngvớicácđộngvật(nhưngựa,cừu)đượcdùngđểsảnxuất HTKNR hoặc các chế phẩm ngày tiết thanh từ các động thiết bị này (ví dụ ngày tiết thanh giải độc tố uốnván).

+ người có cơ địa dị ứng: đã từng có lần bị không thích hợp hoặc các bệnh dị ứng như chàm,viêmmũidịứng,sẩnngứa,đặcbiệtdịứngmạnh(nhưhenphếquản,từng bị phảnvệ).

- loại HTKNR: HTKNR hổ mang dành riêng cho rắn hổ khu đất (N. Kaouthia)hoặc rắn hổ mang miền bắc (N.atra).

*Dự phòng các phản ứng không phù hợp trước khi sử dụng HTKNR: xem xét dùng thuốcdựphòngcácphảnứngdịứngởcácbệnhnhâncónguycơcao:

+ Corticoid tĩnh mạch: Methylprednisolon: bạn lớn 40-80mg, tiêmtĩnh

mạch chậm, trẻ nhỏ 1mg/kg khối lượng tiêm tĩnh mạch máu chậm.

+ chống histamine: Diphenhydramin tín đồ lớn và thiếu niên 10-20mg tiêm bắp, trẻ nhỏ 1,25mg/kg cân nặng nặng. Hoặc Promethazin: bạn lớn tiêm bắp 25mg,trẻem(khôngdùngchotrẻdưới2tuổi):0,25mg/kgtiêmbắp.

- cam kết về thực hiện HTKNR: sử dụng HTKNR là biện pháp điều trị tốt nhất, mặc dù người căn bệnh và gia đình cần được lý giải về nguy cơ rất có thể có của
HTKNRvàkýcamkếtđồngýtrướckhidùngthuốc.

*Liều
HTKNR:

- Liều ban đầu: từ bỏ 5-10lọ.

- Đánh giá bán ngay sau khi xong HTKNR liều trước cùng xét cần sử dụng ngay liều kếtiếp.

- những liều nhắclại:

+ trường hợp thấy triệu hội chứng vẫn tiến triển nặng lên hoặc không cải thiện, kể lại trong tầm 3 giờ đồng hồ sau khi chấm dứt liều trước (càng sớm càng tốt), với liều bằng hoặc một phần hai liều banđầu.

+ sau khoản thời gian nhắc lại tối đa 3 lần ví như triệu chứng vẫn không nâng cấp cần coi lại, chẩn đoán xác minh và chẩn đoán mức độ, liều lượng thuốc và các tình trạng kháccủabệnhnhânđểquyếtđịnhdùngtiếphayngừng
HTKNR.

*Cáchdùng:

- Truyềntĩnhmạch:làđườngdùngchính.Phaloãng5-10lọ
HTKNRtrong 100-200ml
Natriclorua0,9%hoặc
Glucose5%,truyềntĩnhmạchchậmvớitốcđộ mọi đặn trong tầm 1giờ.

- Tiêm dưới da: bao gồm thể quan tâm đến nếu vào vòng một vài giờ đầu hoặc khi tổn

thương tại địa điểm đang tiến triển nhanh.

+ Vịtrítiêm:Tiêmdướidaquanhvếtcắnhoặcranhgiớihoạitử.

+ phân tách dung dịch thuốc làm đa phần và tiêm ở nhiều vị trí nghỉ ngơi vùng bao quanh vết gặm hoặc vùng tổn thương da, ứng dụng do nọc độc rắn. Mỗi địa điểm tiêm ko quá1-2ml.

- dứt dùng HTKNRkhi:

Cần phụ thuộc vào các dấu hiệu đánh giá, theo dõi và quan sát nêu ngơi nghỉ mục tiếp theo, đặc biệt quan trọng các size hoại tử và sưng nề. Xong dùng HTKNR khi:

+ Cáctriệuchứngnhiễmđộchồiphụctốt,diệntíchhoạitửnhỏlại,vòng

chi cùng độ lan xa của sưng nài nỉ giảm, hoặc:

+ những triệu triệu chứng nhiễm độc hồi sinh rõ: vùng hoại tử không lan rộng thêm,vòngchivàđộlanxacủasưngnềgiảm,hoặc:

+ Triệu triệu chứng nhiễm độc ngừng lại, ko tiến triển nữa (với triệu chứng rất khó có thể đổi khác ngay như hoại tử, bầm máu, máu đã chảy vào trong cơ,…), hoặc:

+ bệnh nhân có phản ứng cùng với HTKNR: sốc phản vệ, ngươi đay, phản bội ứng tăngthânnhiệt.Điềutrịcácphảnứngnày,sauđócânnhắclợivàhạiđểdùnglại HTKNR sau thời điểm đã xử trí ổnđịnh.

- Theodõi:

+ Khám, nhận xét các triệu hội chứng của người mắc bệnh nhiều lần (lâm sàng và cận lâm sàng), lượng giá mức độ những triệu chứng bởi các thông số kỹ thuật cụ thể, ví dụ:

. Thang điểm đau: ví dụ bệnh nhân đau3/10.

. Đánh giá chỉ mức độ liệt: mở miệng to 3cm tính từ nhị cung răng, cơ lực bàn tay 4/5,thểtíchkhílưuthôngtựthởcủabệnhnhânlà200ml,…).

. Đánh giá chỉ mức độ sưng nề: đo chu vi vòng chi bị sưng nề hà và so sánh với bên đối diện (dùng thước dây đo vòng chi qua vị trí vết cắm và vòng bỏ ra qua điểm giữa những đoạn chi sau đó tính về phía nơi bắt đầu chi, đánh dấu lại địa điểm đo để lần sau đo lại), đo cường độ lan xa của sưng nài (tính từ vị trí vết cắn đến gianh giới thân vùng sưng nại vè vùng bình thường). để ý phân biệt thân sưng nề bởi vì nhiễmđộcnọcrắnvàsưngnềdoviêmtấy(kèmvùngdacónóng,đỏ).

. Đo diện tích s hoại tử: dùng cây bút dạ không xóa hoặc cây viết bi để khoanh vùng hoại tử (vẽ một mặt đường tròn khép kín dọc theo gianh giới giữa vùng hoại tử cùng vùng da lành) để hiểu rằng mức độ hoại tử, cất giữ đường vẽ này, vẽ lại mỗi lần reviews sau trường hợp có biến hóa diện tích hoại tử và đối chiếu giữa các lần đo sẽ thấy diễn biến của hoạitử.

+ Đánh giá chỉ mức độ nhiễm độc của bệnh nhân ngay trước, trong, ngay lập tức saumỗilầndùng
HTKNRvàsauđóítnhất1lần/ngày.

+ Theo dõi những dấu hiệu sống sót (mạch, huyết áp, nhịp thở, thân nhiệt, ý thức), các biểu hiện dị ứng, thường xuyên trước, trong, ngay sau và các giờ sau khi dùng
HTKNR.Mắcmáytheodõiliêntụcchobệnhnhân.

- Tai vươn lên là và xửtrí:

Theo dõi sát để vạc hiện và xử trí những tai biến: không thích hợp (mày đay, phản vệ),phảnứngtăngthânnhiệt,bệnhlýhuyếtthanh.

- Tiêm chống uốn ván nếu tất cả chỉđịnh.

- âu yếm vết thương: rửa, lốt thương, liền kề trùng, núm băng 2 lần/ngày hoặc nhiều hơn thế nếucần.

- Kêcaotayhoặcchânbịcắnđểgiúpgiảmsưngnề.

- Đau: thuốc sút đau cực tốt là HTKNR. Giả dụ đau do viêm tấy lan truyền trùng thìcóthểdùng
Paracetamolhoặccácthuốcchốngviêmgiảmđaukhông
Steroid.

- Tiêu cơ vân: phụ thuộc vào mức độ, truyền dịch và lợi đái theo phác đồ bài niệutíchcựcnếucầnđểđảmbảothểtíchnướctiểu,phòngtránhsuythậncấp.

- Điều trị các biến chứng: truyền nhiễm trùng, hội triệu chứng khoang, suy thận cấp, sốcnhiễmkhuẩn,rốiloạnđôngmáu,tổnthươngmấtmộtphầnchi,sẹoda.

5.1. Tiếntriển:

- Nếu người bệnh đến sớm, được sử dụng HTKNR sớm, hối hả đạt đầy đủ liều thì thương tổn tại khu vực thường ít với ít vươn lên là chứng, hay nằm viện tại những khoahồisứccấpcứu,chốngđộctrongvòngvàingày.

- những bệnh nhân nặng, biến bệnh nặng hoặc tử vong thường vì mất thời gian chờ đợi ở nhà nhằm áp dụng những biện pháp sơ cứu vãn và cho viện muộn, được sử dụng HTKNR muộn. Một số trong những bệnh nhân tử vong trên đường vận gửi tới viện thường bởi bị suy hô hấp bởi vì liệt cơ, ko tới các đại lý y tế gần nhất mà tự đi liền mạch tới tuyếnsau.

- Sauvàingày,tổnthươngtạichỗđạttốiđa,sưngnềbắtđầugiảm,hoạitử bao gồm vùng gianh giới rõ ràng, hếtliệt.

- Suy hô hấp vì chưng liệtcơ.

- Nhiễmtrùngvếtcắn:viêmtấyvếtcắn,ápxevùngvếtcắn.

- Suythậncấp:dotiêucơvân,dotụthuyếtápkéodài.

- Hộichứngkhoang:dosưngnềgâychènép,thiếumáungọnchi.

- các biến hội chứng do lây nhiễm trùng: sốc lây nhiễm khuẩn, rối loạn đông ngày tiết nội mạch rảirác.

- Cácbiếnchứngxa:cắtcụtmộtphầnchi,sẹophảiváda,ghépda.

Phần lớn những trường thích hợp bị rắn cắn là do con người sở hữu động bắt rắn hoặc trêu rắn (vô tình hoặc vậy ý tạo cho rắn cảm xúc bị ăn hiếp doạ). Những biện pháp sau hoàn toàn có thể giúp giảm nguy cơ bị rắn cắn:

1. Biết về một số loại rắn vào vùng, biết khu vực rắn ưng ý sống hoặc ẩn nấp. Biếtvềthờigiantrongnăm,trongngàyvàkiểuthờitiếtnàorắnthườnghoạt động nhất, lấy ví dụ mùa hè, mưa, trời tối.

2. Đặc biệt cảnh giác cùng với rắn sau các cơn mưa, khi có lũ lụt, mùa màngthu hoạch và thời hạn banđêm.

3. Đi ủng, dày cao cổ cùng quần dài khi đi trong đêm tối, đi khu vực nhiều cây cỏ. Sử dụng đèn lúc đi banđêm.

4. Càng tránh xa rắn thì càng tốt: không biểu diễn rắn, ko cầm, không

đe doạ rắn. Không bẫy rắn, đuổi hoặc dồn ép rắn trong khoanh vùng khép kín.

5. Ko nằm ngủ trực tiếp trên nềnđất.

6. Không để trẻ em chơi gần khu vực córắn.

7. Khôngcầm,trêurắnđãchếthoặcgiốngnhưđãchết.

8. Thận trọng khi ngơi nghỉ gần những nơi rắn thích trú ngụ hoặc thích mang đến như những đống gạch vụn, lô đỏ nát, đống rác, tổ mối, chuồng gà, ổ gà, chỗ nuôi những động đồ dùng của giađình.

9. Thườngxuyênkiểmtranhàởxemcórắnkhông,nếucóthểthìtránhcác kiểu cấu tạo nhà chế tạo ra điều kiện dễ ợt cho rắn nghỉ ngơi (như công ty mái tranh, tuờng xâybằngrơm,bùnvớinhiềuhang,hốchoặcvếtnứt,nềnnhànhiềuvếtnứt).